ZAHÎRÜDDİN MUHAMMED BÂBÜR’ÜN HATIRATINDA ALİ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN SOSYAL ÇEVRESİ VE KİŞİLİĞİ

Аннотация

Zahîrüddin Muhammed Bâbür, Hindistan’da yaklaşık üç buçuk asır süren Türk hâkimiyetinin temellerini atmış yüce bir komutan ve devlet adamıdır. Hat, edebiyat ve müzik gibi pek çok sanat dalıyla ilgilenmiştir. Onun Babürnâme adıyla bilinen anı türünde yazdığı eser, Türk kültür tarihinde mühim bir yere sahiptir.
Ali Şîr Nevâyî, yaşadığı çağda Herat çevresinde bir sanat akademisinin teşekkül etmesinde önemli bir rol oynamıştır. Şair, musikişinas, hattat, müzehhip ve mücellit gibi pek çok sanatkârın, devlet adamının ve bilginin bir yerda bulunduğu bu ortam, Türk Rönesans’ı olarak nitelendirilebilecek olan faaliyetlerin odak noktasını teşkil etmiştir.
Edebiyat sanatı; eser, sanatkâr ve okur arasındaki etkileşim sürecidir. İnsanın olay ve durumlara yaklaşım tarzının şekillenmesinde sosyal çevresi ve kişiliği belirleyici olmaktadır. Edebî eserin oluşum safhasında sanatkârın kişilik özellikleri ve sosyal çevresi önemli bir etkendir. Zahîrüddin Muhammed Bâbür, hatıratında kendisi gibi çok yönlü kişiliğe sahip olan Ali Şîr Nevâyî ve onun sosyal çevresi hakkında Türk edebiyatı tarihi açısından değerli bilgiler vermiştir. 

Bu çalışmada Zahîrüddin Muhammed Bâbür’ün Bâbürnâme (Vekâyi, Vâkıât-ı Bâbürî, Vâkıanâme, Vekâyi’name-i Pâdişâhî, Bâbüriyye, Tüzük-i Bâbürî) adlı eserinde Ali Şîr Nevâyî’nin sosyal çevresi ve kişiliği hakkında verdiği bilgilerden hareketle Ali Şîr Nevâyî’nin edebî şahsiyeti hakkında değerlendirmelerde bulunulmaktadır.