AZӘRBAYCANDA YAZI MӘDӘNİYYӘTİNİN YARANMA TARİXİ

Abstract

Alimlәr türk yazılı abidәlәrinin tarixini Orxon-Yeniseylә bağlayırlar. Şumerlәrin mixi yazısı onların bәşәriyyәtә әn böyük töhfәsi hesab olunur. Lakin müasir dövr tәdqiqatları sübut etmişdir ki, türklәrin ilkin vәtәni hesab olunan Ön Asiyada – Azәrbaycanda piktoqrafik yazı nümunәlәri kimi Gәmiqaya, Qobustan, Kәlbәcәr qayaüstü yazıları çox mәşhur olsa da, onların sonrakı izlәri işğalçılar tәrәfindәn tamamilә itirilmiş, mәhv edilmişdir. Ə.Fәrzәli Qobustanda vә Gәmiqayada qәdim әlifba işarәlәrini aşkar etdikdәn sonra hәmin әlifbanı piktoqrafik yazı sırasından çıxarmışdır. Qobustan vә şumerli türk (şumer) mәdәniyyәtinin eyni xalqa mәxsus olması, Azәrbaycanın kifayәt qәdәr öyrәnilmәmiş mәdәniyyәtinin Mesopatamiyadan qat-qat qәdim olması fikirlәri (T.Heyerdal) Azәrbaycan yazısının nә qәdәr qәdim tarixә malik olduğunu göstәrir.